حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) دختر رسول گرامي اسلام  (صلی الله علیه و آله و سلم) و همسر اميرمؤمنان علي بن ابي طالب (علیه السلام) ، يكي از بانوان قدسي عالم بشريت و مهتر زنان عالم است. پيامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره وي فرمود: ففاطمة حوراء في صورة انسيّة، فاذا اشتقت الي الجنّة قبلت فاطمة، فأشمّ منها رائحة الجنّة (1)؛ فاطمه، حوري (بهشتي) است كه به صورت انسان آفريده شده است. من هر گاه مشتاق بهشت مي شوم، به نزد فاطمه مي روم و بوي بهشت برين را از وي استشمام مي كنم.

حضرت فاطمه (علیها السلام) ، آخرين فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از همسرش حضرت خديجه كبري (علیها السلام) است كه در سال پنجم بعثت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ، در مكه معظمه ديده به جهان گشود.

در ايام هجرت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ، اين بانوي شريف نيز به مدينه هجرت كرد و پس از مدتي، با پسر عمويش علي بن ابي طالب (علیه السلام) ازدواج نمود. ثمره ازدواج مبارك آثار آنان، دو پسر و دو دختر به نام هاي امام حسن مجتبي (علیه السلام) ، امام حسين (علیه السلام)، زينب كبري (علیها السلام) و ام كلثوم (علیها السلام) مي باشد. هم چنين در هنگام رحلت پدرش پيامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) ، به فرزند ديگري حامله بود كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) او را "محسن" نام نهاده بود. وليكن پس از رحلت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ناملايمات فراواني از اصحاب پدرش، به ويژه غاصبان خلافت اسلامي متحمل شد و بر اثر آن، جنين او سِقط و پيش از تولد، شهيد گرديد.

حضرت فاطمه (علیها السلام) از آن پس بيمار شد و روز به روز حالش سخت تر گرديد، تا اين كه در جمادي الاولي سال يازدهم قمري ديده از جهان فروبست و روح ملكوتي اش به روح پاك و قدسي پدرش پيوست.(2)

درباره تاريخ شهادت حضرت زهرا (علیها السلام) اكثر مورخان و سيره نويسان شيعه متفقند كه اين حادثه جان سوز در ماه جمادي به وقوع پيوست، وليكن در اين كه كدام يك از دو ماه جمادي الاولي و جمادي الآخره بوده است، اتفاق نظر ندارند. زيرا برخي از آنان معتقدند كه آن حضرت، پس از رحلت پدرش پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تنها هفتاد و پنج روز و برخي ديگر مي گويند نود و پنج روز زنده بود.

شيعيان و محبان اهل بيت (علیهم السلام) به خاطر عشق و علاقه بي حد به خاندان پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ، هم در سيزدهم جمادي الاولي و هم در سوم جمادي الآخره، در سوگ آن بانوي بزرگ عالم اسلام، سياه پوش و عزادار مي باشند. بدين جهت، دو ايام فاطميه را گرامي مي دارند.

سيزدهم جمادي الاولي، نخستين روز فاطميه اول است.

حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)، آخرين فرزند پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از همسرش حضرت خديجه (علیها السلام) بود. خديجه (علیها السلام) در خانه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) داراي دو پسر به نام هاي قاسم و عبدالله، كه قاسم پيش از بعثت و عبدالله پس از بعثت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به دنيا آمده بودند، و چهار دختر به نام هاي زينب، رقيه، ام كلثوم و فاطمه زهرا (عليهنّ السلام) شد، كه همه آنان پيش از بعثت و تنها فاطمه زهرا (علیها السلام) و به روايتي ام كلثوم و فاطمه زهرا (علیها السلام) پس از بعثت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ديده به جهان گشودند.

به هر روي، حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) در بيستم جمادي الآخر، سال پنجم بعثت، هشت سال پيش از هجرت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ، در مكه معظمه از دامن بانوي پاكي چون خديجه كبري (علیها السلام) ديده به جهان گشود و با انوار وجودي اش جهان را روشن و منور گردانيد.

درباره تاريخ تولد آن حضرت، گرچه همگان اتفاق دارند كه در ماه جمادي الآخر واقع گرديده است، وليكن در سال تولد او ميان شيعيان و اهل سنت اختلاف است.

اهل سنت معتقدند كه آن حضرت در جمادي الآخر، پنج سال پيش از بعثت، يعني در 35 سالگي رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به دنيا آمد وليكن مورخان و سيره نگاران شيعه با تبعيت از گفتار امامان معصوم (علیهم السلام) معتقدند كه آن حضرت پس از بعثت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ديده به جهان گشود. زيرا پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مدتي پس از بعثت به فرمان پروردگار متعال به معراج رفت و با عروج خويش به بسياري از اسرار عالم خلقت و عوالم غيب آگاهي يافت و در آن مدت از خوراكي هاي بهشت تناول كرد و پس از بازگشت به زمين و برگشتن به خانه، با همسرش همبستر و نطفه پاك و بهشتي دخترش فاطمه زهرا (علیها السلام) در چنين فضايي منعقد گرديد(1).

1. بيت الأحزان (شيخ عباس قمي)، ص 18؛ العدد القوية (علي بن يوسف حلي)، ص 219؛ زندگاني چهارده معصوم (ع) – ترجمه اعلام الوري – ص 221؛ موسوعة التاريخ الاسلامي (محمد هادي يوسفي)، ج1، ص 348