جمعه ١٠ فروردين ١٤٠٣
شیوه خلاصه نویسی

 

   
 

شيوه خلاصه نويسي

1.    تعریف:

تلخیص و یا خلاصه نویسی به معنای فشرده نمودن و کاهش دادن حجم نوشته است بدون آنکه به هدف و پیام اصلی اثر آسیب وارد سازد و از آنجا که چکیده­ نویسی یک فن و یک تخصص است طبعاً ویژگی­ ها و شرایط و شیوه ­هایی دارد که کوتاه­ ترین راه دستیابی به آن تمرین کردن و تلخیص مکرر نوشته­ ها می­ باشد.

 

2.    اهداف و فوائد تلخیص:

به اختصار به موارد ذیل می­توان به عنوان اهداف و فوائد تلخیص اشاره نمود:

‌أ )    معرفی و ایجاد انگیزه برای مطالعه اصل نوشته.

‌ب)    یادگیری و تثبیت نسبتاً پایدار مطالب.

‌ج)    سهولت در مطالعه مجدد و مرور بر مطالب.

‌ د)    صرفه­ جوئی در صرف وقت و دستیابی به بیشترین مطالب در کمترین حجم.

‌ ه)    ایجاد مهارت در نویسندگی برای چکیده­ نویس بویژه اگر متون ادبی تلخیص نماید.

 ‌و)  استفاده از خلاصه­ نویسی در تدریس و سمینارها، کنفرانس­ها، سخنرانی­ها و تدوین کتاب و مقاله.

 

3.    انواع تلخیص:

‌ أ)   تلخیص تفصیلی: در این فشرده ­نویسی تمام اثر از جهت کمی و کیفی تلخیص می­ گردد به گونه ­ای که خواننده از مراجعه به اصل کتاب و یا مقاله بی ­نیاز باشد، این قسم اثر دشوارترین انواع تلخیص است.

‌ب) تلخیص آزاد: در این تلخیص هدف معرفی کتاب و نکات اساسی آن به خواننده است لذا انسجام مطالب لحاظ نمی­ شود بلکه موارد مهم اثر را از متن اثر گلچین می­شود.

‌ج) تلخیص علمی: به منظور فهم اصول و مبانی و قواعد موجود در نوشته، اهداف و نتایج اثر بیان می­ شود بدون آنکه مطالب آن تلخیص گردد.

‌د)  تلخیص انگیزه­ای: طرح بخش کوچکی از مباحث مهم نوشته به منظور ایجاد انگیزه مراجعه به اصل نوشته مانند آنچه برخی از ناشرین نسبت به معرفی آثار انجام می­دهند.

‌ه)   تلخیص فهرستی: اگر خلاصه اثر به شکل فهرست تفصیلی موضوعات انجام پذیرد تلخیص فهرستی گویند.

 

4.    شرائط تلخیص:

آنچه به عنوان شرائط تلخیص ذکر می ­شود مربوط است به ردیف (1) از انواع تلخیص.

در چکیده ­نویسی علاوه بر ضرورت آشنایی با موضوع و آگاهی از شیوه­ های تلخیص و وجود حوصله، شرائط ذیل را نیز باید لحاظ نمود:

‌أ)    جمله بندی چکیده از چکیده ­نویس باشد و از فشرده کردن عین عبارات متن پرهیز نماید.

‌ب)   چارچوب اصلی متن در هنگام خلاصه نویسی محفوظ باشد.

‌ج)   ضمن حفظ پیوستگی مطالب فرازهای اصلی استخراج گردد.

‌د)    جملات و عباراتی که واژه­ ها و یا ترکیب کلمات موضوعیت دارد (مانند آیات) باید عیناً در گیومه و یا پاورقی ذکر شود.

‌ه)    خلاصه براساس ترتیب متن اصلی انجام پذیرد.

‌و)    منابع و مآخذ در پاورقی درج شود.

‌ز)    در هر بخشی از خلاصه شماره صفحات متن خلاصه شده در پاورقی آورده شود تا مراجعه به متن اصلی به آسانی امکان­پذیر باشد.

‌ح)   در تلخیص علاوه بر بیان فشرده مطالب به روش به کار گرفته شده در پژوهش اثر نیز اشاره شود.

 

5.    مراحل اجرائی تلخیص:

یک تلخیص مفید و مطلوب مشتمل بر مراحل زیر است:

مرحله اول: تعیین عناصری چون هدف، روش، حجم و خواننده خلاصه، که با توجه به نقش هر یک از عناصر در کمیت و کیفیت تلخیص، چکیده ­نویس باید قبل از آغاز به خلاصه نویسی عناصر فوق را تعیین کند تا بر اساس آن اقدام نماید.

مرحله دوم: مطالعه اجمالی متن: مطالعه اجمالی این امکان را بدست می­ دهد که چارچوب کلی اثر مشخص شود و زمینه مطالع تفصیلی و علامت­گذاری برای تلخیص فراهم گردد.

مرحله سوم: مطالعه تفصیلی و علامت­گذاری، پس از مطالعه اجمالی اقدام به مطالعه تفصیلی می ­شود و با گذاشتن علامت، مطالب اساسی از مطالب فرعی و غیرضروری تفکیک می­ گردد، این مرحله عمده­ ترین مرحله در کار تلخیص است.

مرحله چهارم: یادداشت مطالب: در این مرحله مطالب علامت­گذاری شده نوشته و یادداشت می­ شود.

مرحله پنجم: کنترل: متن یادداشت برداشته شده با متن اصلی مطابقت داده شود که این تطبیق باید از ابعاد مختلف انجام پذیرد، توجه به ترتیب مطالب و تطبیق محتوائی خلاصه با متن اصلی و پالایش خلاصه از زواید و درج تمام نکات اصلی در این کنترل دنبال می ­شود.

مرحله ششم: تنظیم و تدوین خلاصه: در این مرحله باید تلخیص از تقدم و تأخر مطالب و عناوین اصلی و فرعی و ارتباط مطالب و رابطه آن­ها با متن اصلی منظم گردد بعلاوه از جهت صفحه ­آرایی، پارگراف­بندی، انتخاب عناوین مناسب، علامت­گذاری، ویرایش ادبی مطالب، درج اطلاعات لازم در روی جلد و خلاصه از یک نوشته کامل و تدوین یافته چیزی کم نداشته باشد.

 

 


     


معاونت پژوهش

آمار بازدید

  • بازدید این صفحه : 2466

  • بازدید امروز : 56

  • کل بازدید : 987477

  • بازدیدکنندگان آنلاين : 1

اطلاعات تماس

  • آدرس: خیابان کوی نصر(گیشای سابق)-نبش فاضل شرقی-پلاک 19

  • تلفن: 88241491-88240932

  • نمابر: 88484803

  •                

صفحه اصلی|درباره ما|تماس با ما

.تمامی حقوق این سایت متعلق به مدرسه علمیه الزهرا علیها السلام می باشد