ماه "ربیع الاول" همانگونه كه از اسم آن پیداست بهار ماه ها مى باشد؛ به جهت اینكه آثار رحمت خداوند در آن هویداست . در این ماه ذخایر بركات خداوند و نورهاى زیبایى او بر زمین فرود آمده است.  زیرا میلاد رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) در این ماه است و مى توان ادعا كرد از اول آفرینش ‍زمین رحمتى مانند آن به خود ندیده است .

چرا كه او داناترین مخلوقات خداوند و برترین آنها و سرورشان و نزدیكترین آنها به خداوند و فرمانبردارترین آنها از او و محبوبترین شان نزد او مى باشد، این روز نیز برتر از سایر روزهاست . و گویا روزى است كه كاملترین هدیه ها، بزرگترین بخشش ها، شاملترین رحمتها، برترین بركتها، زیباترین نورها و مخفى ترین اسرار در آن پى ریزى شده است .

8 ربيع الاول - شهادت امام حسن عسكرى (علیه السلام)

امام حسن عسكرى (علیه السلام) امام يازدهم شيعيان، در هشتم ربيع الاوّل سال 260 هجرى قمرى در شهر سامرا به شهادت رسيد.نام مباركش حسن بن على، لقبش عسكرى و كنيه‏اش ابو محمد بود.

مادرش، بانويى پاكيزه و عبادت پيشه و در سرزمين خويش پيش از اسارت، پادشاه زاده بود و پس از اسارت و انتقال به مدينه، به همسرى امام دهم شيعيان حضرت امام على النقى (علیه السلام) افتخار يافت. نامش " حُديث " و در روايات و عبارات ديگر، نام هايى چون جدّه، سليل و سوسن نيز براى وى گفته شد.

اين بانوى پاكدامن و پاكيزه سرشت، در ربيع الثانى سال 232 هجرى قمرى، فرزند گرامى ‏اش حضرت امام حسن عسكرى (علیه السلام) را به دنيا آورد و سراسر جهان هستى را با نور رخسارش جلوه گر ساخت.

امام حسن عسكري (علیه السلام) پس از پدر بزرگوارش، از جهت دانش و معارف دينى، فقيه‏ ترين و داناترين مردم و از جهت اخلاق و رفتار، برترين انسان‏هاى روى زمين بود و از تمام جهات، داراى كمالات عاليه و ويژگى‏ هاى منحصر به فرد بود.

وجود مبارك آثار وى در ميان مسلمانان، استوانه محكم و پايدارى بود كه اسلام عزيز و مكتب حيات بخش اهل بيت (علیه السلام) را بر پا نگه مى‏ داشت و از گزند دشمنان خارجى و كينه توزان و بدخواهان داخلى، محفوظ و مصون نگه مى ‏داشت.

امام حسن عسكري (علیه السلام) در چهار سالگى، بنا به درخواست متوكل عباسى به همراه پدر بزرگوارش امام هادى (علیه السلام) و ساير خانواده‏اش راهى سامرا گرديد.(1) و پس از شهادت پدرش در سال 254 هجرى قمرى به امامت شيعيان نايل آمد. آن حضرت و خانواده و خاندان پدرش، در ظاهر به دعوت متوكل عباسى در سامرا سكونت داشتند ولى در حقيقت حضورشان در سامرا اجبارى و تبعيد گونه بود، تا آن حضرت را از نزديك در مراقبت و نظارت خويش داشته باشند.

از ميان خلفا ، تنها از سوى منتصر عباسى، فرزند متوكل، نسبت به امام هادى علیه السلام  و امام حسن عسكري (علیه السلام) و علويان و شيعيان آزارى نرسيد و در ايام خلافت كوتاه مدت وى، احسان و خدمات شايانى به آنان شد، كه در مقايسه با نامهربانى ‏ها و ستم كارى‏هاى ساير خلفاى عباسى چيز مهمى به شمار نمى‏ آمد.

امام حسن عسكري (علیه السلام) از آنان، فشارها و سختى‏ هاى زيادى متحمل گرديد و سرانجام به وسيله زهرى كه معتمد عباسى به آن حضرت خورانيد، مسموم و پس از چند روز تحمل بيمارى، روح ملكوتى‏ اش به لقاءالله پيوست.

9 ربيع الاول - آغاز امامت حضرت امام ‏مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

پس از شهادت يازدهمين اختر تابناك آسمان امامت و ولايت، حضرت امام حسن عسكري (علیه السلام) در سال 260 قمري، حضرت بقيه اللَّه الاعظم امام مهدي (عجل الله تعالی فرجه) سكاندار امت مسلمان شدند و به امر خداوند متعال از ديده‏ ها پنهان گرديدند.

10 ربيع الاول – سالروز  ازدواج حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  با خديجه كبرى (سلام الله علیها)

روزى كه حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  با پيشنهاد عمويش حضرت ابوطالب (علیه السلام) حاضر شدكه با خديجه بنت خويلد پيمانى بسته و از مقدارى از دارايى‏ هاى وى به شرط مضاربه تجارت كند، قضايا دگرگون شد و خديجه براى ادامه زندگى خويش، راه ديگرى برگزيد. حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  با دارايى خديجه و به همراه دو تن از غلامان وى، اقدام به سفر بازرگانى به سرزمين شام نمود و در اين سفر، خريد و فروش خوبى به عمل آورد و سود فراوانى به دست آورد و همه آن‏ها را پس از بازگشت به مكه، تحويل خديجه نمود و تنها به سهم خويش قناعت كرد.

خديجه، كه از امانت دارى امين قريش و صفا و صميميت وى به وجد آمده و خوش رفتارى و خوش اخلاقى وى را از دو غلام خويش شنيده بود، مبهوت رفتار و كردار حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  گرديد و عشق وى را در قلب خويش زنده كرد.

از آن سو، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  به سنينى رسيده بود كه مى‏ بايست ازدواج مى ‏كرد و عمويش حضرت ابوطالب (علیه السلام)  و همسر عمويش حضرت فاطمه بنت اسد (سلام الله علیها) در پى يافتن همسرى شايسته براى او بودند.

خديجه (سلام الله علیها) كه از تصميم آنها با خبر شده بود "نفيسه دختر عليه" را به نزد پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)  فرستاد و عشق و علاقه خويش نسبت به آن حضرت و آمادگى ازدواج با وى را ابراز نمود.

پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم)  با عمويش ابوطالب (علیه السلام) در اين باره مشورت كرد و همگى از آن استقبال كردند.

بدين منظور، ابوطالب (علیه السلام) به همراه تعدادى از بزرگان بنى هاشم به نزد " خويلد بن اسد " و خديجه را براى حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  خواستگارى كردند.

درخواست آنان از سوى خديجه و عمويش پذيرفته شد و عقد نكاح آن دو جارى شد. بدين ترتيب در دهم ربيع الاوّل، سال 25 عام الفيل ( 28 سال پيش از هجرت ) ازدواج آن دو بزرگوار برگزار شد.

خديجه به هنگام ازدواج با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)  چهل ساله و پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)  بيست و پنج ساله بود.

خديجه كبرى (سلام الله علیها) در خانه پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)  داراى شش فرزند شد كه عبارتند از: قاسم، عبدالله، رقيه، زينب،ام كلثوم و فاطمه زهرا (سلام الله علیها) كه تمام آنها، جز فاطمه زهرا (سلام الله علیها) پيش از بعثت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)  به دنيا آمده بودند و تنها فاطمه (سلام الله علیها) پس از بعثت به دنيا آمد و خير كثيرى براى عالميان شد.(1)

1. الكامل فى التاريخ، ج 2، ص 39؛ فرازهايى از تاريخ اسلام، ص 77؛ منتهى الآمال، ج 1، ص45 

17 ربيع الاول - ميلاد مسعود پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم)  

حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  آخرين پيامبر الهى در 17 ربيع الاوّل از پدرى به نام "عبدالله بن عبدالمطلب" و مادرى به نام " آمنه بنت وهب" ديده به جهان گشود و با انوار رخسار و جمال منوّرش، جهان تيره و تاريك، به ويژه عربستان را روشن گردانيد.

پدرش عبدالله بن عبدالمطلب، پيش از تولد فرزندش محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  ، در حالى كه همسرش آمنه، به چنين فرزندى، حامله بود، به همراه ساير بازرگانان قريش، جهت سفر تجارى عازم شام گرديد و در بازگشت از شام، در يثرب بيمار شد و در همان جا درگذشت و توفيق ديدار نوزاد خويش را نيافت.

امّا آمنه، مادر گرامى رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)  كه به تقوا، عفت و پاكيزگى در ميان بانوان قريش معروف بود، پس از تولد نور ديده‏ اش حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)،  چندان در اين دنياى فانى زندگى نكرد. وى، شش سال، پس از ميلاد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)  ، در بازگشت از يثرب، در مكانى به نام "ابوا" بدرود حيات گفت و در همان مكان مدفون شد.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)  پس از تولد، در كفالت جدش عبدالمطلب، بزرگ و سيد قريش مكه، قرار گرفت. عبدالمطلب جهت شير دادن نور ديده ‏اش محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  ، را به را به "حليمه دختر عبدالله بن حارث سعديه" واگذار كرد. حليمه، در ظاهر اگر چه دايه وى بود، ولى در حقيقت به مدت پنج سال از او مراقبت و مادرى كرد. پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)  از دوران كودكى داراى دو نام بود. يكى "محمّد" كه جد بزرگوارش عبدالمطلب، براى وى برگزيد و ديگرى "احمد" كه مادر ارجمندش آمنه، آن را انتخاب كرده بود.

 از امام صادق (علیه السلام) روايت شد كه ابليس، پس از رانده شدن از رحمت الهى، مى ‏توانست به هفت آسمان رفت و آمد كند و خبرهاى آسمانى را گوش دهد، تا اين كه حضرت عيسى (علیه السلام) ديده به جهان گشود، از آن پس، ابليس از سه آسمان فوقانى ممنوع شد و تنها در چهار آسمان پايين‏ تر، رفت و آمد مى‏ كرد. ولى چون حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  به دنيا آمد، ابليس از تمام آسمان‏ها رانده شد و رفت و آمدش ممنوع گرديد و غير از او، تمامى شياطين نيز با تيرهاى شهاب از آسمان رانده شدند.

هم چنين روايت شده است كه هنگام ولادت فرخنده حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، ايوان كسرى شكاف برداشت و چند كنگره آن فرو ريخت و آتش آتشكده بزرگ فارس خاموش شد؛ درياچه ساوه خشك گرديد؛ بت‏ هاى مكه سرنگون شدند؛ نورى از وجود آن حضرت به سوى آسمان بلند شد كه شعاع آن فرسنگ‏ها را روشن كرد؛ انوشيروان، پادشاه ساسانى ايران و مؤبدان بزرگ دربار وى، خواب‏هاى وحشتناكى ديدند؛ آن حضرت ختنه شده و ناف بريده به دنيا آمد و پس از استقرار در زمين، گفت: اَللّهُ أكْبَرُ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ كَثيراً، سُبْحانَ اللّهِ بُكْرَةً وَ أصيلاً.(1) 

1. فرازهايى از تاريخ پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم)، ص 57؛ منتهى الآمال، ج1، ص 13؛ المبعث و المغازى، ص34؛ الامتاع، ص3.

17 ربيع الاول - زادروز فرخنده امام جعفر صادق (علیه السلام)

امام جعفر صادق (علیه السلام) در  هفدهم ربيع ‏الاوّل سال 83 قمرى ديده به جهان گشود و عالم انسانى را با انوار طيّبه خويش تابناك نمود. پدرش امام محمد باقر (علیه السلام) وى را به نام عموى نياكانش جعفر طيّار (علیه السلام) "جعفر" نام نهاد. (1)

شيعيان و محبّان اهل بيت (علیه السلام) وى را به " صادق آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) مى ‏شناسند. زيرا آن حضرت، هرگز سخنى جز راست و درست، چيزى نفرمود.

پدر ارجمندش ،امام محمد باقر (علیه السلام) است كه نَسَب وى با دو واسطه به امير مؤمنان حضرت علي (علیه السلام) و با سه واسطه به پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) منتهى مى‏ گردد.

مادر گرامى امام جعفر صادق (علیه السلام) فاطمه، معروف به " اُمّ فروه" از زنان نيكو سرشت، نيكوكار و نيكورفتار عصر خويش بود. اين بانوى باتقوا و متدّين، از جهت فضيلت و منقبت، سرآمد زنان روزگار خود به شمار مى‏آمد و امام صادق (علیه السلام) در شأن و مقام وى فرمود: مادرم از زنانى بود كه ايمان داشت، تقوا پيشه كرده و نيكوكارى مى‏نمود و خدا، نيكوكاران را دوست دارد.(2)

امام جعفر صادق(علیه السلام) به مدت دوازده سال، حيات با بركت جدّ گرامى‏اش امام زين العابدين (علیه السلام) را درك كرد و از مكتب تربيتى و علمى وى بهره وافر يافت. هم چنين، آن حضرت به مدت 32 سال از وجود شريف پدرش امام محمد باقر (علیه السلام) برخوردار بود و در تمام رويدادهاى مهم در كنار پدر ارجمندش قرار داشت. مدت امامت امام جعفر صادق (علیه السلام)،33 سال و ده ماه  بود و در ايّام زندگى با بركت خويش با خلافت غاصبانه چند تن از خلفاى اموى و دو تن از خلفاى عباسى معاصر بود.

آن حضرت از هر دو طايفه، سختى‏ها و بى‏ مهرى‏ هاى فراوانى ديد؛ اما چون آن امام بزرگوار در انتهاى دوران خلافت ستم كارانه امويان و در آغاز خلافت فريب‏كارانه عباسيان مى ‏زيست، فرصت مناسبى به دست آورد تا در زمان انتقال خلافت از يك طايفه غاصب، به طايفه غاصب ديگر و سرگرم شدن آنان به يكديگر، مكتب اهل بيت (علیهم السلام) را به مسلمانان بشناساند و زمينه ترويج و تبليغ اين مكتب را مهيّا سازد و از اين راه، بيشترين بهره را نصيب اسلام و مسلمانان نمايد.

آن حضرت با تشكيل حوزه علميه و تعليم شاگردانى مبرز، چون هشام، زراره و محمد بن مسلم، تحول شگرفى در جهان اسلام و مذهب شيعه پديد آورد و جهانيان را با اسلام ناب محمدى (صلی الله علیه و آله و سلم) و مكتب حيات بخش اهل بيت (علیهم السلام) آشنا ساخت. به همين جهت، وى را پايه گذار مذهب "اماميه" دانسته و شعيان امامى اثناعشرى را " شيعه جعفرى" مى ‏گويند. سرانجام اين امام همام، در 65 سالگى به وسيله زهرى كه منصور دوانقى، به واسطه عوامل و مزدوران خود در مدينه، به آن حضرت خورانيد، مسموم شد و به خاطر شدت زهر، به شهادت رسيد. تاريخ شهادت وى، 25 شوال سال 148 قمرى مى ‏باشد. امام موسى كاظم (علیه السلام) به همراه ساير فرزندان امام جعفر صادق (علیه السلام)، بدن مطهر پدر را پس از غسل، كفن و نماز، در جوار قبر پدر و جدش و عموى پدرش در قبرستان بقيع به خاك سپردند.(3)

1. تاج ‏المواليد ،ص 43؛ الارشاد، ص 525 وكشف الغمّة، ج 2، ص 369
2. همان
3. الارشاد، ص 525؛ كشف الغمّة، ج 2، ص 369؛ زندگانى چهارده معصوم (علیهم السلام) ترجمه اعلام الورى، ص 376.